KARAR YAPILARI

if … elif … else

Belirli bir durum, şart sağlanıyorsa kullanılır.

İf ingilizcede eğer anlamında kullanılır.

İf yapısı şu şekildedir.

if   (kosul_ifadesi):

       Çalıştırılacak_komutlar

 

if 3 > 2:

Yukarıdaki kodda bir şart var. 3 2’den büyükse. Bunun sonucunda 2 tane durum var. 1.Durum 3 2’den büyükse yani şart doğru ise ne yapacak. 2.Durum 3 2’den büyük değilse yani şart doğru değilse ne yapacak?,

 

if 3 > 2:

    print(“Çalışıyor!”)

 Yukarıdaki kodu üstteki açıklamalara göre yorumlarsak burada şart doğru ise ne yapılacağını ifade ediyor. Yani şart doğru ise ekrana çalışıyor yazacak.

 

  

Ya bir koşul True (Doğru) değilse?

Önceki örneklerde kod sadece koşullar sadece True (doğru) olduğunda çalışıyordu. Ama Python ayrıca elif ve else ifadelerine de sahip:

if 5 > 2:    

    print("5 gerçekten de 2'den büyüktür") 

else:     

    print("5  2'den büyük değildir")

Örnek-2:

elif kullanımı

Eğer önceki if ifadeleriniz doğru olmazsa kontrol edilmek üzere elif ifadeleri ekleyebilirsiniz.

Örnek:

NOT: Ortalamayı değiştirip sonucu Gözleyiniz.

For Döngüsü
For döngüsü, belirli bir sayıda tekrarlanması gereken işlemler için kullanılır. Genellikle bir sayaç değişkeni kullanılarak başlatılır ve her döngüde bu değişkenin değeri güncellenir. Örneğin, 1'den 10'a kadar olan sayıları ekrana yazdırmak için bir for döngüsü kullanılabilir:

 
For Döngüsü Örnekleri:
Örnek-1



Örnek-2:
NOT: Buradaki kodları yorumlamak istersek değişken nedir konusundaki kova ve su olayını hatırlarsak. Buradaki name kova oluyor EMİN'de kovaya eklenen su oluyor. Yani değişkenimiz olan kovanın ismi name.  kovanın içindeki su da EMİN ifadesidir.



Örnek-3:


Örnek-4:


While Döngüsü
While döngüsü, belirli bir koşulun geçerli olduğu sürece tekrarlanan yapılar olarak tanımlanır. Bu koşul artık sağlanmadığında döngü sona erer.  While döngüleri, koşulun ne zaman sona ereceğinin önceden bilinmediği durumlar için idealdir:

While döngüsü örnekleri


Python kodu:





While Örnek-2: (1'den 100'e kadar olan asal sayıları bulalım)



NOT: input= kullanıcıdan veri alan kod
İnput Örnek-1:

İnput Örnek-2:


While Örnek-3: (Aklımdaki sayıyı tahmin et)



Örnek-3:
number = 0
while number < 10: 
      print("Sayilar: ",number) 
       number = number + 1

NOT:  Break: komutu mevcut döngüyü derhal sonlandıracak ve döngüden çıkacaktır. 

Do-While Döngüsü
Do-while döngüsü, while döngüsüne benzer, ancak farkı, döngünün koşul kontrolünden önce en az bir kez çalıştırılmasıdır. Bu döngü yapısı bazı programlama dillerinde bulunur ve genellikle belirli bir koşula ulaşılana kadar çalıştırılmak istenen işlemler için kullanılır:
int count = 1;
do {
      print("Sayilar: ",number) 
      number = number + 1
} while (count <= 10);

Döngülerin Kullanım Alanları
Döngüler, yazılım geliştirme sürecinde birçok farklı alanda kullanılır. İşte bazı yaygın kullanım alanları:
Veri İşleme: Büyük veri setleri üzerinde tekrarlayan işlemler yapmak için döngüler kullanılır. Örneğin, bir liste veya dizideki her ögeyi işlemek.
Kullanıcı Girdisi: Kullanıcıdan belirli bir şart sağlanana kadar tekrar tekrar giriş almak için döngüler kullanılabilir.
Otomasyon: Tekrarlayan görevleri otomatikleştirmek için döngüler kullanılır. Örneğin, dosya kopyalama, yedekleme işlemleri.
Oyun Geliştirme: Oyun döngüleri, oyunun her karesini çizmek ve güncellemek için kullanılır.
Döngülerin Avantajları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler
Döngüler, kodun verimliliğini ve okunabilirliğini artıran güçlü yapılar olsalar da dikkatli kullanılmaları gerekir. Sonsuz döngüler, programın donmasına veya beklenmedik davranışlara yol açabilir. Bu nedenle, döngülerin doğru koşullarla sonlandırıldığından emin olunmalıdır. Ayrıca, döngü içindeki işlemlerin performansı da göz önünde bulundurulmalıdır; çünkü döngülerin gereksiz yere uzun süre çalışması, performans sorunlarına yol açabilir.
Döngüler, yazılım geliştirme sürecinde temel ve vazgeçilmez bir yapı taşıdır. Döngüler, programların belirli bir işlemi tekrar etmesini sağlayan yapılar olup, veri işleme, kullanıcı girdisi alma, otomasyon ve oyun geliştirme gibi çeşitli alanlarda sıklıkla tercih edilirler. Ancak, döngülerin dikkatli bir şekilde kullanılması ve sonsuz döngülerden kaçınılması, programın doğru ve verimli çalışması için kritik öneme sahiptir.

AKIŞ DİYAGRAMLARI

Akış diyagramları, programlamada bir programın veya algoritmanın mantığını, adım adım nasıl çalıştığını görselleştirmenin bir yoludur. Bu diyagramlar, özellikle karmaşık işlemler ve algoritmalar için düşünceleri netleştirmek, hataları önlemek ve başkalarıyla etkili bir şekilde iletişim kurmak için çok değerlidir. Akış diyagramlarının programlamada önemini birkaç ana başlık altında inceleyebiliriz:

1. Algoritmayı Anlama ve Tasarlama Kolaylığı

2. Hataları Tespit Etme ve Düzeltme

3. Ekip İçi İletişim

4. Karmaşıklığı Azaltma

5. Dokümantasyon

6. Kod Yazımını Kolaylaştırma

Özetle:

Akış diyagramları, programcının düşüncelerini düzenler, karmaşıklığı azaltır, iş akışını netleştirir ve daha iyi bir ekip içi iletişim sağlar. Kodlamaya başlamadan önce iyi hazırlanmış bir akış diyagramı, daha sağlam ve hatasız bir yazılım geliştirme sürecinin temelini oluşturur.

Örnek bir akış diyagramı:

Flowchart , akış diyagramı çizimi programıdır. Akış diyagramı ise herhangi bir problemin çözümünü veya yapılış şeklinin anlatım tarzıdır. Programlamaya girişte en büyük yardımcınız olan flowchart, değişken, ortalama ve sayaç gibi kavramlar ile programlama mantığını kavramanızı sağlar.Flowchart programını kullanarak Algoritmanızı oluşturup bunu çalışır halde görebilirsiniz. Flowchart programını indirmek için tıklayınız.

Örnek-2:

Örnek-3:

ÖRNEK-1: İki sayının ortalamasını alan ve ekrana yazdıran algoritma ve akış diyagramı örneği

1.Adım: Başla

2.Adım: sayıları al

3.Adım: sayıları topla

4.Adım: ortalama hesapla

5.Adım: ortalamayı yazdır.

6.Adım: Bitir

Girilen iki sayının hangisinin büyük olduğunu bulan algortima ve akış diyagamı örneği.

1.Adım: Başla

2.Adım: iki sayı al

3.Adım: sayıları karşılatır eğer birinci sayı ikinci sayıdan büyükse 1.Sayı büyüktür yaz ve 5.adıma git.

4.Adım: sayıları karşılaştır eğer ikinci sayı birinci sayıdan büyükse 2.Sayı büyüktür yaz ve 5.adıma git.

5.Adım: Bitir

Girilen sayının tek mi yoksa çift mi olduğunu bulan akış diyagramı örneği.

1.Adım: Başla

2.Adım: Kullanıcıdan bir sayı al

3.Adım: sayının tek mi çift mi olduğunu belirle

4.Adım: eğer sayı tekse bu sayı tektir yazsını ekrana yazdır ve 6.adıma git

5.Adım: eğer sayı çiftse bu sayı çifttir yazsını ekrana yazdır.

6.Adım: Bitir

Haydi sizde bir algoritma tasarlayın ve akış şemasını çizin

Aşağıdaki örneklerin algoritma ve akış diyagramını çiziniz?

Örnek-1: Manav olan hasan sattığı ürünlerin KDV miktarını hesaplamak istemektedir. Sayı girip KDV miktarını otomatik yazacak bir program kodlamak istemektedir. Algoritma ve akış diyagramını yazınız.

Örnek-2: Hasan manav işi yapmaktadır. Hasan sattığı ürünlerin KDV miktarını fiyata ekleyerek satış fiyatını hesaplamak istemektedir. Sayı girip KDV miktarını fiyata ekleyerek ekrana gösteren programın algoritma ve akış diyagramını yazınız?

Örnek-3: Girilen vize ve final notlarına göre ortalamayı bulan ve öğrencinin dersten geçip geçmediğini belirleyip eğer ortalaması 50 üzerinde ise "Dersten Geçtiniz" eğer ortalaması 50'nin altında ise "Dersten kaldınız" yazan algoritma ve akış diyagramını tasarlayınız.

NOT: Ortalama Vize’nin yüzde 40’ı Finalin yüzde 60’ı alınarak hesaplanır.

Örnek-4: 10-A sınıfında olan Bilal adlı öğrenci Türk Dili ve Edebiyat sınavlarında sınıf arkadaşlarının ortalama hesaplayan bir programın algoritma ve akış diyagramını yapmak istemektedir. TDE öğretmeni sınavları şöyle yapmaktadır. Birinci Sınav konuşma olarak yapılıyor ve %15’i alınıyor. İkinci sınav dinleme sınavı olarak geçiyor ve %15 olarak hesaplanıyor. Üçüncü sınav yazılı sınav olarak yapılıyor ve %70’i alınarak hesaplanıyor. Bilal bu işlemi nasıl yapabilir? ..

Örnek-5: Serhat adlı öğrenci kullanıcı girişi yaptıran bir web sayfası kodlamak istemektedir. Site Kullanıcıdan kullanıcı adı ve şifre bilgilerini alıp kontrol eden ve eğer doğruysa “hoş geldiniz” yanlış ise tekrar giriş yapması için yönlendiren problemin algoritma ve akış diyagramını yazınız...

Değişken Nedir?

    Kodlamada değişken (variable), bir veriyi saklamak ve daha sonra bu veriye ulaşabilmek için kullanılan bir isimlendirilmiş birimdir. Değişkenler, programlama dilleri tarafından desteklenir ve farklı türde verileri (sayılar, metinler, nesneler vb.) tutabilirler. değişkeni matematik dersinde x bilinmeyene benzetebiliriz.

     Kovayla su taşırız. Değişkeni kovaya benzetirsek içindeki su değişkene atanan değer olur.

     Sepetle urfa fıstığı taşınır. Değişkeni sepete benzetirsek atanan değer sepete eklenen urfa fıstığı olur.

ÖRNEK:

x = 10

• x değişkenin adıdır.

• 10 değişkenin tutacağı değerdir.

• 
  
• sayi=55

• ortalama=90

• x = 5

• mezuniyet="lise"

• isim = "Ahmet"

• 
  

• NOT: Sayıları değişkene aktarırken tırnak kullanılmaz ancak karakterler değişkene aktarılırken tırnak kullanılır.

• Bir değişkeni tanımladığınızda, ona bir isim ve bir değer atarsınız. Bu isim daha sonra o değere başvurmak için kullanılır. 

Değişken İsimlendirme Kuralları Nelerdir?

Değişken isimlendirme kuralları, programlama diline göre değişiklik gösterebilir, ancak genel olarak birçok dilde benzer kurallar geçerlidir. İşte yaygın olarak kabul edilen değişken isimlendirme kuralları:

1. Türkçe karakterler Kullanılmaz.

• Kodlama noktalı harfleri sevmez. 
• Örnek: Üzüm yerine uzum olmalı

2. Boşluk Kullanımı

• Değişken isimlerinde boşluk kullanılamaz. Bunun yerine alt çizgi (_) kullanılabilir.

• Yanlış: ogrenci adi

• Doğru: ogrenci_adi

3. Özel Karakterler Kullanılmaz

• Değişken isimlerinde özel karakterler (!, @, #, %, vb.) kullanılamaz.

• Yanlış: isim!

• Doğru: isim

4. Büyük/Küçük Harf Duyarlılığı

• Birçok programlama dili büyük/küçük harfe duyarlıdır. Yani isim, Isim, ve ISIM farklı değişkenler olarak kabul edilir.

• Örnek: ahmet ve Ahmet iki farklı değişkendir.

5. Rezerve Edilmiş Sözcükler

• Programlama dilinin anahtar kelimeleri (örn. if, for, while, class) değişken ismi olarak kullanılamaz.

• Yanlış: for= 5

• Doğru: sayi= 5

6. Geçerli Karakterler

• Değişken isimleri harf (genellikle A-Z, a-z) ve rakam (0-9) içerebilir, ancak rakamla başlayamaz.

• Örnek: isim1 geçerlidir, ancak 1isim geçersizdir.

• Değişken isimlerinde alt çizgi (_) kullanılabilir.

• Örnek: ogrenci_adi geçerlidir.

Aşağıdaki değişken isimlendirme hatalarını bulunuz?

👉öğrenci="Seyit ahmet"
👉1sayi=50
👉ortalama=60
👉if=45
👉ad@ad="kirmizi"
👉not 1=75

Değişken(Veri) Türleri

Babanız sizden su taşımak için herhangi bir kap istedi. Siz eve gittiniz. Baktınız ki evde kova ve sepet var. Hangisini getirirsiniz.

Peki anneniz sizden Urfa fıstığı taşımak için herhangi bir kap istedi. Baktınız ki evde kova ve sepet var. Hangisini getirirsiniz.

Urfa fıstığı sepetle taşıyabilirsiniz değil mi? Aslında fıstık kovayla da taşınabilir ama kova ağır olduğu için doğru bir tercih olmaz.

Peki su sepetle taşınabilir mi? Hayır. Fıstık sepetle, su kovayla taşınır. Bunun gibi yazılımda değişken türleri de farklıdır ve değişken türleri mutlaka belirtilmelidir. eğer değişken tipi belirtilmezse program ağır çalışır veya belirli bir noktada hata verebilir.

Buradaki kova ve sepet benzetmeleri değişkenleri anlamamız için güzel benzetmelerdir. Değişken dediğimiz şeyler kovaya veya sepete benzetilebilir. değişkenlere isimler veririz bu kovaya isim vermek gibi düşünülebilir. değişkene eklenen değerler de kovaya eklenen su veya sepete eklenen fıstık olabilir. kova yani değişken değişken değişmez ama eklenen su değişir. Değişkenlerde değer değişir ama program içinde değişken ismi aynı kalır.

Veri Tipleri

    ❤ String : karakter dizileri için kullanılır. str olarak da kullanılır.

    ❤İnteger : tam sayılar için kullanılır. sıfır, negatif ve pozitif değerler alabilir. int olarak da kullanılır.

    ❤ Float : ondalıklı sayılar için kullanılır. Noktalı sayı kullanırken burada virgül yerine nokta kullanılması gerekir.

    ❤ Bool : değerin doğruluğunu veya yanlışlığını sorgular. Eğer değer varsa True değeri verir. Değer yoksa veya boşsa False değeri verir.

Yukarıdakilerin dışında

· complex
· list(liste)
· Tuple (demet)
· Dict(sözlük) veri türleri vardır.

KARAR YAPILARI

if … elif … else

Belirli bir durum, şart sağlanıyorsa kullanılır.

İf ingilizcede eğer anlamında kullanılır.

İf yapısı şu şekildedir.

if   (kosul_ifadesi):

       Çalıştırılacak_komutlar

 

if 3 > 2:

Yukarıdaki kodda bir şart var. 3 2’den büyükse. Bunun sonucunda 2 tane durum var. 1.Durum 3 2’den büyükse yani şart doğru ise ne yapacak. 2.Durum 3 2’den büyük değilse yani şart doğru değilse ne yapacak?,

 

if 3 > 2:

    print(“Çalışıyor!”)

 Yukarıdaki kodu üstteki açıklamalara göre yorumlarsak burada şart doğru ise ne yapılacağını ifade ediyor. Yani şart doğru ise ekrana çalışıyor yazacak.

 

  

Ya bir koşul True (Doğru) değilse?

Önceki örneklerde kod sadece koşullar sadece True (doğru) olduğunda çalışıyordu. Ama Python ayrıca elif ve else ifadelerine de sahip:

if 5 > 2:    

    print("5 gerçekten de 2'den büyüktür") 

else:     

    print("5  2'den büyük değildir")

Örnek-2:

NOT: Buradaki 1.satır komutu yorumlamak gerekirse değişken nedir konusundaki kova ve su olayını hatırlarsak. Buradaki ortalama kova oluyor 40'da kovaya eklenen su oluyor. Yani değişkenimiz olan kovanın ismi ortalama.  kovanın içindeki su da 40 değeridir.

elif kullanımı

Eğer önceki if ifadeleriniz doğru olmazsa kontrol edilmek üzere elif ifadeleri ekleyebilirsiniz.

Örnek:

NOT: Ortalamayı değiştirip sonucu Gözleyiniz.

Döngü

Döngü (loop), yazılım geliştirmede belirli bir kod bloğunun tekrar tekrar çalıştırılmasını sağlayan temel bir programlama yapısıdır. Döngüler, programcıların tekrarlayan işleri verimli bir şekilde gerçekleştirmesine ve kodu daha okunabilir ve yönetilebilir hale getirmesine olanak tanır. Bu yazıda döngü kavramının ne olduğunu, çeşitlerini ve kullanım alanlarını inceleyeceğiz.

Döngülerin Temel Kavramı

Döngüler, belirli bir koşul sağlandığı sürece veya belirli bir sayıda tekrarlanarak çalıştırılmak üzere tasarlanmış kod bloklarıdır. Döngüler, bir işlemin tekrarlanması gerektiğinde manuel olarak aynı kodu tekrar tekrar yazmak yerine, bu işlemi otomatik hale getirmek için kullanılır. Döngüler, yazılım geliştirme sürecinde veritabanı işlemleri, dosya okuma/yazma, listeleme işlemleri gibi birçok alanda sıkça başvurulan yapısal ögelerdir.

Döngü Türleri

Döngü türleri, belirli bir işlemi tekrarlamak için kullanılan yapısal elemanlardır. İşte bazı temel döngü türleri:

For Döngüsü

For döngüsü, belirli bir sayıda tekrarlanması gereken işlemler için kullanılır. Genellikle bir sayaç değişkeni kullanılarak başlatılır ve her döngüde bu değişkenin değeri güncellenir. Örneğin, 1'den 10'a kadar olan sayıları ekrana yazdırmak için bir for döngüsü kullanılabilir:

For Döngüsü Örnekleri:

Örnek-1

Örnek-2:

NOT: Buradaki kodları yorumlamak istersek değişken nedir konusundaki kova ve su olayını hatırlarsak. Buradaki name kova oluyor EMİN'de kovaya eklenen su oluyor. Yani değişkenimiz olan kovanın ismi name.  kovanın içindeki su da EMİN ifadesidir.

Örnek-3:

Örnek-4:

While Döngüsü

While döngüsü, belirli bir koşulun geçerli olduğu sürece tekrarlanan yapılar olarak tanımlanır. Bu koşul artık sağlanmadığında döngü sona erer.  While döngüleri, koşulun ne zaman sona ereceğinin önceden bilinmediği durumlar için idealdir:

While döngüsü örnekleri

Problem: 1’den 100’e kadar olan tüm sayıların tek mi yoksa çift mi olduğunu bulan algoritma ve akış diyagramı yazınız?

1.Adım: Başla
2.Adım: 1’den 100’e kadar olan sayıları al
3.Adım: bu sayıları tek tek 2’ye böl. Eğer sayı 2’ye tam bölünürse yanına bu sayı çifttir yaz.
4.Adım: bu sayıları tek tek 2’ye böl. Eğer sayı 2’ye tam bölünmezse yanına bu sayı tektir yaz.
5.Adım: Bitir.

Python kodu:

While Örnek-2: (1'den 100'e kadar olan asal sayıları bulalım)

NOT: input= kullanıcıdan veri alan kod

İnput Örnek-1:

İnput Örnek-2:

While Örnek-3: (Aklımdaki sayıyı tahmin et)

Örnek-3:

number = 0

while number < 10: 

      print("Sayilar: ",number) 

       number = number + 1

NOT:  Break: komutu mevcut döngüyü derhal sonlandıracak ve döngüden çıkacaktır. 

Do-While Döngüsü

Do-while döngüsü, while döngüsüne benzer, ancak farkı, döngünün koşul kontrolünden önce en az bir kez çalıştırılmasıdır. Bu döngü yapısı bazı programlama dillerinde bulunur ve genellikle belirli bir koşula ulaşılana kadar çalıştırılmak istenen işlemler için kullanılır:

int count = 1;
do {

      print("Sayilar: ",number) 

      number = number + 1

} while (count <= 10);

Döngülerin Kullanım Alanları

Döngüler, yazılım geliştirme sürecinde birçok farklı alanda kullanılır. İşte bazı yaygın kullanım alanları:

• Veri İşleme: Büyük veri setleri üzerinde tekrarlayan işlemler yapmak için döngüler kullanılır. Örneğin, bir liste veya dizideki her ögeyi işlemek.
• Kullanıcı Girdisi: Kullanıcıdan belirli bir şart sağlanana kadar tekrar tekrar giriş almak için döngüler kullanılabilir.
• Otomasyon: Tekrarlayan görevleri otomatikleştirmek için döngüler kullanılır. Örneğin, dosya kopyalama, yedekleme işlemleri.
• Oyun Geliştirme: Oyun döngüleri, oyunun her karesini çizmek ve güncellemek için kullanılır.

Döngülerin Avantajları ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Döngüler, kodun verimliliğini ve okunabilirliğini artıran güçlü yapılar olsalar da dikkatli kullanılmaları gerekir. Sonsuz döngüler, programın donmasına veya beklenmedik davranışlara yol açabilir. Bu nedenle, döngülerin doğru koşullarla sonlandırıldığından emin olunmalıdır. Ayrıca, döngü içindeki işlemlerin performansı da göz önünde bulundurulmalıdır; çünkü döngülerin gereksiz yere uzun süre çalışması, performans sorunlarına yol açabilir.

Döngüler, yazılım geliştirme sürecinde temel ve vazgeçilmez bir yapı taşıdır. Döngüler, programların belirli bir işlemi tekrar etmesini sağlayan yapılar olup, veri işleme, kullanıcı girdisi alma, otomasyon ve oyun geliştirme gibi çeşitli alanlarda sıklıkla tercih edilirler. Ancak, döngülerin dikkatli bir şekilde kullanılması ve sonsuz döngülerden kaçınılması, programın doğru ve verimli çalışması için kritik öneme sahiptir.